Ако имате мачнина, дијареја и повраќање, лесно е веднаш да помислите дека сте изеле нешто расипано или сте фатиле некаков вирус. Но, што навистина се случува? Дали е тоа гастроентеритис или труење со храна?
Која е разликата и што е гастроентеритис?
Гастроентеритис е инфекција на цревата предизвикана од вируси, бактерии или други микроорганизми.
Нашите црева се полни со клетки – вклучувајќи корисни микроорганизми и клетки што ја обложуваат цревната слузница. Кога во нив ќе влезат штетни вируси, бактерии или други патогени, тие се размножуваат и предизвикуваат воспаление на слузницата на цревата.
Како доаѓа до инфекција?
Најчесто преку контаминирана храна, но можно е да се заразите и на друг начин – на пример, ако допрете површина на која некој повраќал поради вирусен гастроентеритис, вирусот може да премине на вашите раце. Ако потоа ги допрете устата или носот – можете и самите да се заразите.
Што е труење со храна?
Труењето со храна претставува заболување предизвикано од внесување хемикалии, микроби или токсини преку храната.
На пример, ако изедете храна контаминирана со пестициди или метанол – тоа е труење со храна. Истото важи и ако изедете некоја отровна риба или печурка. Сепак, труењето со храна не вклучува алергиски реакции на храна.
Најголемиот дел од случаите на труење со храна се должат на микроби и нивни токсини. Откако ќе ги внесете преку храна или пијалак, тие предизвикуваат воспаление и оштетување на цревната слузница.
Како да се разликуваат гастроентеритис и труење со храна?
И гастроентеритисот и труењето со храна имаат слични симптоми:
- дијареја
- повраќање
- мачнина
- болки во стомакот
- температура
- главоболка
Но начинот на кој симптомите започнуваат може да биде различен:
- Вирусен гастроентеритис (на пр., норовирус) обично предизвикува симптоми 24–48 часа по изложување, и трае 1–2 дена.
- Труење со храна предизвикано од бактериски токсини (на пр., Staphylococcus aureus) може да се појави веќе 30 минути по оброкот, особено ако сте јаделе недоволно термички обработено месо. Добрата вест е што симптомите најчесто поминуваат во рок од 24 часа.
- Сепак, не сите случаи започнуваат толку брзо. На пример, кај бактеријата Listeria, симптомите може да се појават дури 70 дена по изложување, иако просечниот инкубациски период е околу три недели. Тоа го отежнува препознавањето на изворот на инфекцијата.
Како да ги спречите овие проблеми?
Превентивните мерки се слични за двете состојби:
- Мијте ги рацете темелно со сапун и вода пред подготовка на храна
- Користете одвоени даски и ножеви за сурова и термички обработена храна
- Гответе ја храната доволно и чувајте ја на безбедна температура
- Гастроентеритис може да се пренесе и преку измет, на пример ако не ги измиете рацете по користење тоалет или по пресоблекување бебе
- Ако некој повраќа или има дијареја, дезинфицирајте ги контаминираните површини – ставете ракавици, измијте со топла вода и детергент, потоа дезинфицирајте со 0,1% хипохлорит (разблажена варикина според упатство)
Како се лекуваат гастроентеритисот и труењето со храна?
Лекувањето на двете состојби вклучува:
- Спречување на дехидратација
- Ублажување на симптомите
- Пијте доволно течности
- За потешки случаи, земете орална рехидратациона солуција од аптека
Како да направите рехидрационен раствор дома?
Во 1 литар вода додадете:
- 6 лажички шеќер
- ½ лажичка сол
- ½ лажичка сода бикарбона
По желба, додадете малку овошен сок или сируп за подобар вкус.
Ако симптомите се силни или не се повлекуваат, задолжително јавете се на лекар или одете во итна помош.
Навременото следење на симптомите и правилната хигиена при подготовка на храна се клучни за заштита.
Фото: Shutterstock
