Застарените системи за пренос, нееднаквите инвестиции во технологии за паметни мрежи и ограничените капацитети за складирање на енергија ја зголемуваат изложеноста на регионот на Југоисточна Европа на големи нарушувања. Како одговор на очекуваната зголемена летна потрошувачка на електрична енергија на Балканот, кој претрпе еднодневен прекин во август минатата година, Институтот за енергетика на Југоисточна Европа (IENE) со седиште во Грција издаде предупредување дека постои закана од сличен прекин во овој дел од Европа ова лето.
Југоисточна Европа би можела да биде ранлива на прекини во снабдувањето со електрична енергија во зависност од условите. Со внимателно планирање, регионална координација и навремени инвестиции, регионот може да ги ублажи овие ризици и да продолжи да гради почиста и побезбедна енергетска иднина – оценува IENE во анализата насловена „Колку е ранлива Југоисточна Европа на прекини на електричната енергија?“ поттикнато од неодамнешните прекини на електричната енергија во Шпанија и Португалија.
Гореспоменатата ранливост произлегува, според истиот извор, од неповолниот енергетски микс на Грција, која обезбедува 45 проценти од нејзините годишни потреби за електрична енергија од електрани на обновлива енергија.
– Во одредени денови, големите соларни или ветерни фарми можат да обезбедат до 70 или 80 проценти од потрошувачката на електрична енергија во земјата, статистика што ги одразува условите наводно доживеани на Иберискиот Полуостров за време на прекинот на електричната енергија. Слични трендови во пенетрацијата на обновлива енергија се појавуваат во Бугарија и Романија, а земји како Албанија и Црна Гора се во голема мера зависни од хидроенергијата, уште еден повремен извор под влијание на временските услови, забележуваат аналитичарите на IENE.
Оптоварување на електричната мрежа
– До одреден степен, можам да се согласам со заклучокот на IENE, кој е доста нејасен и општ – изјави за „Јутарњи лист“ Божидар Филиповиќ-Грчиќ, експерт од Институтот за висок напон и енергија при Загрепскиот факултет за електротехника и компјутерски науки (FER).
Дури и ако има навремени инвестиции и внимателно планирање, додава Филиповиќ-Грчиќ, ова не е гаранција дека вакви настани во електроенергетскиот систем (ЕЕС) не можат да се случат бидејќи, истакнува тој, тоа зависи од многу други фактори.
– Критично, на пример, може да биде исклучувањето и/или дефектот на интерконективните или други далноводи кои се значително оптоварени или во случај на дефект на големи електрани од мрежата. Ако ова е во корелација со висок удел на производство од обновливи извори и ниска инерција во електроенергетскиот систем, неповолна мрежна топологија и мал број на интерконекции кон „цврст“ систем со поголема инерција, веројатноста за колапс на електроенергетскиот систем се зголемува. Различни делови можат да бидат засегнати од последователното каскадно нарушување – вели Филиповиќ-Грчиќ.
Тој се осврна и на препораката на грчкиот институт дека складирањето на енергија во батерии, реверзибилните хидроелектрани, одговорот на побарувачката и флексибилното производство со помош на најсовремена енергетска електроника се клучни за намалување на ризикот од прекини во снабдувањето со електрична енергија.
– Ако реагираме на проблемите што ги носи масовната интеграција на обновливите извори во електроенергетскиот систем, кои сами по себе се скапи и непредвидливи извори на енергија, само со инсталирање дополнителни нови и уште поскапи уреди во мрежата за да ги решиме проблемите, треба да бидеме свесни дека и овие уреди се расипуваат, дека некој треба да ги одржува, што не е евтино, и дека комплексноста на управувањето со електроенергетскиот систем се зголемува – предупреди тој.
Несовпаѓање на протоколот
Енергетската зависност меѓу Грција и другите земји во Југоисточна Европа произлегува од прекуграничните преносни системи и трговијата со електрична енергија што се одвива меѓу нив, што е потврдено со „затемнувањето“ од минатото лето, кога дефект на далноводите во Грција, Албанија и Црна Гора предизвика прекин на електричната енергија и во Хрватска и во Босна и Херцеговина.
– Застарените системи за пренос, нееднаквите инвестиции во технологии за паметни мрежи и ограничените капацитети за складирање на енергија ја зголемуваат изложеноста на регионот на големи нарушувања. Покрај тоа, иако прекуграничната трговија со електрична енергија е предност, таа може да пренесе и нестабилност на мрежата преку националните линии, особено ако протоколите за итни случаи не се усогласени – предупредува IENE.
Во Грција, дополнителна претпазливост во врска со безбедното снабдување со електрична енергија е предизвикана, како што објави локалниот портал „Енерџипрес“, од „загрижувачки ниските нивоа на вода во хидроелектраните, што ги зајакнува проценките за повисоки цени на електричната енергија на големо во наредните месеци“.
Електричната енергија е поскапа во јужна Европа
Конечно, грчкиот премиер Киријакос Мицотакис во неколку наврати го повика западниот дел од Европската Унија да обезбеди пониски цени на електричната енергија за своите граѓани преку увоз од јужниот дел на ЕУ, каде што, поради недостаток на снабдување, цените на електричната енергија за граѓаните се повисоки отколку во Западна Европа.
„Не можеме да имаме една земја со трицифрени цени на електричната енергија, а во истиот час друга земја да има нулти или негативни цени“, истакна Мицотакис, осврнувајќи се на феноменот на негативни цени на електричната енергија на берзите за електрична енергија во Германија, Белгија и Франција.
Наодите на грчкиот институт доаѓаат во време кога причините за прекинот на електричната енергија во Пиринеите на 28 април оваа година сè уште не се утврдени, што чадор-организацијата на европските оператори на електрична мрежа, ENTSO, ќе се обиде да го утврди почнувајќи од оваа недела. Во рамките на ENTSO е формирана експертска група, чии прелиминарни изјави укажуваат на серија прекини во производството во сончевите електрани во јужна Шпанија како можна причина за колапсот на електроенергетскиот систем во Шпанија, Португалија и дел од Франција.
Поради падот на производството, според истиот извор, дошло до пад на напонот во мрежите на Шпанија и Португалија, што се одразило и во дел од Франција и довело до прекин на електричната енергија, пишува „Јутарњи лист“.
Извор: Јутарњи лист
