Економскиот конфликт меѓу двете суперсили е штетен за двете, но бидејќи геополитичката борба е „игра со нулта сума“ – каде што едната страна губи, а другата добива – таа е неизбежен дел од равенката. Секако, ова гледиште го исклучува трговскиот аспект на односите на двете земји, особено имајќи предвид дека трговијата во теоријата на игри е типичен (и омилен) пример за игра со ненулти, или меѓусебно позитивен исход.
Постојат индикации дека раководството во Пекинг го гледа економскиот конфликт со Вашингтон како конфликт што нема да се реши брзо. Овој долгорочен пристап се рефлектира и во тоа како Пекинг се подготвува за втора трговска војна на Трамп уште од своето искуство во првата трговска војна на Трамп. Раководството на земјата ги подготвува своите граѓани за долгорочна трговска војна, со цел да се забави процесот на преговори за да се постигне најдобар договор – со текот на времето, се разбира. Општата претпоставка беше дека кинеските потрошувачи се поподготвени да издржат тешкотии од Американците.
Друг, и поопасен за Американците, дел од стратегијата на Пекинг би можел да лежи во идејата на кинеските креатори на политики за „институции во сенка“ кои постепено ги заменуваат постојните. Ова одразува дел од пристапот на Кина кон глобализацијата, каде што Пекинг поддржува или создава алтернативи на институциите предводени од САД повеќе од една деценија (Азиската банка за инвестиции во инфраструктурата, Шангајската организација за соработка; иницијативата „Појас и пат“ – сите практични алтернативи на ММФ и Светската банка, каде што американското влијание е доминантно). Иако Кина работи на оваа политика со децении, се чини дека „недостатокот на посветеност“ на Трамп кон ангажманот на САД во меѓународните институции како што се ММФ и НАТО е токму игра во рацете на Пекинг.
Исто така, постојат и такви аналитичари, секако малкумина, кои тврдат дека овој пат раководството во Пекинг би можело да „оди до крај“, секако исклучувајќи ги воените аспекти на конфликтот. Како што го гледа почитуваниот колумнист на „Саут Чајна Морнинг Пост“, Ендру Мерт, додека Кина во 2025 година е опасно ранлива на нарушување на синџирот на снабдување, тоа не е Кина од 1999 година, кога Америка ја бомбардираше амбасадата на земјата во Белград.
Дебаклот предизвикан од финансиската криза во 2008 година на Западот, успехот на иницијативата „Еден појас, еден пат“, успешното прилагодување на американските царини за време на првиот мандат на Трамп и решителниот одговор на пандемијата Ковид-19 се некои од настаните што ја трансформираа Кина во економска суперсила и технолошки конкурент на САД. Сè на сè, ова може да биде моментот да се соочиме со најголемата светска сила и недвосмислено да го заземеме нејзиното заслужено место на глобалната сцена.
Бидејќи е тешко да се замисли решение за спасување на имиџот на Трамп и престижот на САД во оваа фаза, Ендрју Мерт верува дека би било изненадувачки ако Пекинг преземе позначајни чекори за ублажување на суштински колосалната грешка што ја направи администрацијата на Трамп со започнувањето на царинската војна.
Кинеската потрошувачка
Глобалниот трговски систем е непоправливо оштетен, што е голем удар за економијата што се потпира на извозните пазари. Всушност, единствената одржлива долгорочна стратегија за решавање на структурните проблеми на кинеската економија – за кои се дебатира со децении – е да се искористи потенцијалот на кинескиот домашен пазар.
Имено, потрошувачката на домаќинствата во Кина, иако расте од 2012 година (кога изнесуваше само 35% од БДП), изнесува скромни 39% од домашниот БДП, што е многу помал удел од потрошувачката на домаќинствата во Соединетите Американски Држави (68%), Јапонија и Јужна Кореја (56% секоја) или Индија (60%). Ниската потрошувачка на домаќинствата, заедно со огромниот индустриски капацитет на земјата, создаде структурна зависност од странските пазари, правејќи ја економијата многу ранлива на какво било влошување на односите со водечките светски економии.
Секако, клучниот проблем со зголемувањето на потрошувачката е тоа што речиси автоматски би ја намалило просечната стапка на раст на домашната економија, бидејќи нивото на инвестиции би морало значително да се намали (бидејќи ресурсите би биле насочени кон здравствена заштита или образование, наместо кон изградба, на пример, патна инфраструктура). Сепак, бидејќи дури и со намалување на стапката на раст, Кина сè уште би била подинамична економија од нејзините најголеми конкуренти, расте верувањето дека ова е патот што треба да се избере.
Најдобриот начин за брзо постигнување резултати во овој поглед е (делумно) да се укине најголемиот фактор што работи против потрошувачката – системот хукоу. Според правилата на хукоу (практики и норми кои, меѓу другото, го спречија појавувањето на фавелите, што можеме да ги видиме во Латинска Америка), околу половина од населението на земјата, претежно рурално, нема одредени права во градовите без седиште – првенствено бесплатно јавно образование, здравствена заштита и индиректни (и делумни) пензии.
Од макроекономска перспектива, без да навлегуваме во прашањето за прераспределба и солидарност, системот хукоу ја зголемува стапката на штедење на руралните Кинези, а со тоа и ја намалува нивната вкупна потрошувачка. Се проценува дека отстранувањето на системот хукоу би ја зголемило потрошувачката на руралното кинеско население за дури 30%, што е повеќе од доволно за да се неутрализира штетата предизвикана од драматичниот пад на надворешната побарувачка, односно очекуваниот пад на извозот.
Секако, нереално е да се очекува дека ваквите фундаментални промени ќе се случат преку ноќ, но интензивирањето на трговскиот конфликт со Америка, а можеби и со целиот Запад, би можело да ја забрза реформата хукоу, што би била посакувана реформска насока од социјална, а не само економска перспектива, и покрај последователното забавување на економскиот раст.
Извор: РТС
