Американската администрација за храна и лекови (FDA) ја одобри вакцината на Gilead Sciences Inc. за превенција од ХИВ, која се дава двапати годишно. Компанијата го поздрави овој потег како голем пробив во борбата против вирусот, кој се пренесува преку сексуален однос и други средства.
Лековите за спречување на преносот на ХИВ, познати како преекспозициска профилакса или PrEP, се достапни повеќе од една деценија. Но, бидејќи тие обично бараат земање дневна пилула, тие сè уште немаат значително влијание врз глобалните инфекции.
„Ова е историски ден во децениската борба против ХИВ“, изјави претседателот и извршен директор на Gilead, Даниел О’Деј.
Докажано е дека ленакапавир, кој се продава под брендот Yeztugo, го намалува ризикот од пренос на ХИВ за повеќе од 99,9 проценти кај возрасни и адолесценти – што го прави функционално еквивалентен на моќна вакцина.
Компанијата спроведе две големи клинички испитувања. Првото, во кое учествуваа повеќе од 2.000 жени во Субсахарска Африка, резултираше со 100 проценти намалување на инфекциите и покажа супериорност во однос на дневната орална апче Трувада.
Второто испитување, во кое учествуваа повеќе од 2.000 мажи и луѓе од сите полови, забележа само две инфекции – стапка на превенција од 99,9 проценти, повторно надминувајќи ги резултатите на Трувада.
Пријавените несакани ефекти вклучуваа реакции на местото на иглата, главоболка и гадење.
Резултатите од обете испитувања беа објавени во The New England Journal of Medicine, а списанието Science го нарече ленакапавир „пробив на годината“ за 2024 година.
Загриженост за цената
И покрај импресивните резултати, оптимизмот може да биде ублажен од очекувано високата цена на лекот.
Поранешната вакцина за превенција од ХИВ со долго дејство – каботегравир, која се инјектира на секои два месеци и беше одобрена од FDA во 2021 година – чини десетици илјади долари годишно и сè уште не направила големо глобално влијание.
Иако „Гилеад“ не ја откри цената за „Језтуго“, аналитичарите проценуваат дека трошоците за лансирање во САД би можеле да достигнат 25.000 долари годишно. Моменталната цена на „ленакапавир“ за неговата претходно одобрена употреба како лек за ХИВ е 39.000 долари годишно, иако се очекува таа цена да се намали кога се користи како превентивна мерка.
Активистите ја повикуваат компанијата драстично да ја намали цената за да помогне во спречувањето на ширењето на ХИВ.
„Дури и земјите со високи приходи нема да можат да си дозволат широка употреба на ленакапавир по цени над 20.000 американски долари годишно“, рече Ендру Хил од Универзитетот во Ливерпул, кој предводеше тим хемичари и научници кои веруваат дека лекот би можел да се произведува масовно и да се продава за само 25 американски долари по лице годишно.
„Им честитам на „Гилеад“ и на неговите американски партнери за унапредувањето на оваа важна иновација. „Ленакапавир“ би можел да биде алатката што ни е потребна за да ги ставиме инфекциите под контрола – но само ако е прифатлива и достапна за сите што би можеле да имаат корист од неа“, додаде Вини Бјанјима, заменик-генерален секретар на Обединетите нации.
Во октомври, „Гилеад“ потпиша договори со шест фармацевтски компании за производство и дистрибуција на генерички верзии на лекот, кои подлежат на регулаторно одобрување, во 120 земји со ниски и средни приходи.
Бидејќи ќе биде потребно време за тие земји да започнат со производство, компанијата, исто така, објави посебен договор во декември со Глобалниот фонд – меѓународно партнерство основано од Обединетите нации, заедно со Планот за итни случаи за помош при СИДА на претседателот на САД (PEPFAR) и други – за купување дози за два милиони луѓе.
Сепак, намалувањата на финансирањето на PEPFAR фрлија неизвесност околу иднината на тој договор.
Извор: Science Alert
