„Кога одам на црква палам по три свеќи – едната за себе и другите две за душите кои ги носам во мене. Во моите молитви секогаш ги споменувам луѓето кои никогаш не ги запознав, а кои сепак го променија мојот светоглед“, вели скопјанката Марина Кусакатска за ММС, која речиси три децении живее со трансплантирани рожници од починати донори. Благодарение на хуманоста на нивните семејства, Марина многу повеќе ужива во животот, му се восхитува на шаренилото, и’ се радува на светлината…
Но, за да дојде до тука воопшто не било лесно. Заглавена меѓу животот и смртта, Марина на седумгодишна возраст не била свесна за болката на нејзините родители соочени со стравот дека може да ја загубат целосно, или во најмала рака таа да го загуби видот. Нејзиниот постар брат се заразил со сипаници, па нивната мајка за тоа ја информирала и матичната лекарка. Таа пак, кога веќе било извесно дека заразата ќе се пренесе и на девојчето, одлучила да препише пеницилин што кратко време потоа се покажало како погрешна одлука. Марина завршила во болница, а докторот кој ја лекувал им кажал на родителите дека е прашање дали и ќе преживее.
-Ако остане жива, можно е да биде слепа, прогнозирал докторот.
Сепак, организмот на седумгодишното девојче се изборил. Марина продолжила да ужива во своето детство, но работите се искомплицирале на прагот на тинејџерството.
„Кога имав единаесет години почнав да не гледам ништо на таблата во училницата. И’ се пожалив на класната, ме премести во прва клупа, но јас повторно не можев да прочитам што пишува. Се’ што се пишуваше на таблата, јас го гледав размачкано“, вели Марина за Македонски медиа сервис.
Во разговорот за ММС таа им се навраќа на спомените, сеќавајќи се дека штом ова и’ го кажала на мајка си, почнало и талкањето по болничките ходници. На само 11 години, таа ја добила дијагнозата кератоконус, односно испакната рожница.
„На мајка ми тоа многу тешко и’ падна. Уште ми е пред очи сликата од нејзиниот плач, нормално ниту една мајка не го посакува тоа за своето дете. Докторите ни кажаа дека ќе морам да носам контакти леќи, но дека тоа нема да биде баш нормално функционирање како претходно“, вели Марина.
„Ставаш леќа, па почнуваш да учиш, па таа ти паѓа, па ја бараш, а учењето го прекинуваш…Ваквите ситуации за мене станаа вообичаени. Прво бев збунета, потоа како што растев почнав и да се шегувам во врска со тоа, па понекогаш кога леќата ќе ми паднеше додека сум во друштво, сите ја баравме заедно“, вели Марина.
Кога офталмологот ја прашал како се гледа во иднина, таа му кажала дека се гледа себеси како адвокат. Меѓутоа докторот бил скептичен дека таа ќе може да дипломира ако се запише на факултет, бидејќи проблемот со видот лесно можел да стане пречка за совладувањето на обемната литература.
„Се запишав на Правниот факултет, но мајка ми ми го сокри индексот и не ми дозволи да продолжам. Во меѓувреме се случи еден друг пресврт во мојот живот. Се запознав со мојот сегашен сопруг, кој инаку е доктор и тој максимално ме поддржа, имаше разбираше за проблемот“, раскажува Кусакатска.
Набргу потоа тие склучиле брак, а кога нивното прво дете веќе било на повидок, Марина уживала во бременоста.
Дијагнозата тогаш немала никакво влијание, но работите се промениле откако Марина ја родила својата прва ќерка.
„Одев кај еден офтамолог во Охрид, кој правеше контакти леќи. Претходно ги набавував од Загреб, но потоа дознав дека се изработуваат и во Македонија. Докторот навистина беше стручен и немам збор за него, но тој всушност изумил да ми каже дека јас не смеам да се породам на природен начин. Кога се пораѓав се случи сплет на околности, па бебето го донесов на свет со царски рез. Господ ме чувал, се случи среќа во несреќа. Ако сум се породела природно, состојбата можела да се искомплицира и да настане целосно слепило. Неколку месеци подоцна кога офталмологот сфати дека заборавил да ми каже, навистина му беше криво“, додава Марина.
Во тие месеци таа колку-толку можела да функционира и без леќи, а домашните ги познавала по гласот, но обврските по дома ги делеле со сопругот. Сепак, ситуацијата почнала да се влошува.
„Видот почна енормно да ми слабее, леќите паѓаа, а дијагнозата напредуваше. Дури и кога ќе трепнев, леќата можеше да падне. Една докторка од тогашна Воена болница ми кажа дека ќе мора да се прави пресадување“, посочува Марина.
Потрагата по решение ја однела дури до Москва.
„Бев на консултација во еден од нивните државни институти. Тогаш многу беше познат Фјодоров институт, но не примаа пациенти од странство, а кај нас не се правеа такви операции. Се соочив и со суети и со административни бариери. Патот беше тежок, но морав да бидам упорна“, се сеќава Марина.
Кога ја родила и втората ќерка во 1990-та година, сопругот бил на специјализација по радиологија во Белград. Секое плачење на бебето во ноќните часови за Марина било огромен стрес, затоа што кога ќе го запалела светлото повторно не можела јасно да гледа.
„Една компанија носеше организирано луѓе од Македонија на лекување во Фјодоров институт, кој веќе почна да работи со странци. Тоа беше во 1994-та година и кога отидов таму можев да забележам дека работат перфектно, се’ беше многу професионално. Докторите констатираа дека рожницата ми е како пајажина и дека мојот вид е само 18 проценти. Секој ден ми правеа испитувања, мерења, анализи…Чекав 21 ден за да се најде соодветен донор до мене“, ни открива Марина.
Во тој неколкунеделен период далеку од дома, двете ќерки и’ недостигале, но желбата да го подобри видот била огромна.
„Финансиски не можевме да си дозволиме сопругот да дојде со мене, тоа не’ чинеше околу 3 илјади долари, но тогаш доларот беше поскап од сега. Таман кога веќе почнав да губам надеж дека за мене нема донор, дојде преведувачот и ми кажа да се подготвам за операција“, вели Марина.
„Кога ми кажаа дека е најден донор имав и радост и стрес. Бев напната, но и возбудена. Операцијата траеше четириесетина минути. Во ваквите случаи не се оперираат двете очи наеднаш. Сега кога ќе се сетам на тоа се прашувам како сум издржала, особено анестезијата. Таа беше локална, но во самото очно јаболко и тоа всушност беше најболниот дел“, додава Кусакатска.
Додека траела операцијата докторите се обиделе да направа релаксирана атмосфера, па пуштиле и музика. Шест дена подоцна Марина се вратила во Скопје.
„Одлично беше чувството, јас се оперирав попладне, а веќе другиот ден имав матен вид, примав и инекции и по три дена гледав појасно. Добив 80 отсто вид“, ни раскажа таа.
„Меѓу двете операции мајка ми ненадејно почина и тој стрес направи да дојде до исфрлање на рожницата. За среќа навремено интервениравме, докторите ми кажаа телефонски какви инекции да примам. Потоа успеав повторно да отидам до Москва и тоа се санираше“, додава Марина. За неполна година таа заминала и на втора операција, па добила нова рожница на другото око и тоа повторно од починат донор.
Иако сакала од се’ срце да им се заблагодари, таа никогаш не успеала да ги запознае роднините на починатите.
-Таква беше политиката на работа, да не се знае од кого е рожницата. Но, при моите посети во Москва, јас додека чекав во чекалната убаво го разгледав досието. Така дознав дека првата рожница е од дваесет и петгодишна девојка која починала во сообраќајна несреќа. Втората беше од триесет и осумгодишен маж. За него успеав да прочитам дека загинал во некаков несреќен случај, но не знам каков точно – додава Марина.
Во 2019-та година повторно доживеала стресна ситуација и се појавиле знаци на отфрлување на првата рожница, но ја спасила со докторите во една приватна клиника во Скопје. Благодарение на хуманиот гест од двете руски семејства кои таа никогаш не ги запознала, Марина многу повеќе му се радува на животот.
„Ова значително влијаеше на моето мајчинство, можев многу подобро и посамостојно да си се грижам за моите девојчиња. Тие веќе пораснаа и се моја најголема гордост. Јас не успеав да станам адвокат, но сепак работев во адвокатска канцеларија. Моите две ќерки пак, се правнички. Се’ уште стекнуваат искуство, па можеби ќе станат адвокатки“ ни изјави Марина.
Сега таа носи очила, но вели дека нејзиниот живот добил нова димензија. Читањето и’ е пасија, па ужива да чита романи во слободно време. Со насмевка се сеќава и на една случка од Фјодоров институт, каде се оперирало седумгодишно девојче од Македонија, исто така со проблеми со видот. Откако било оперирано девојчето извикало: „леле колку е шарено“!
Токму со таа реченица, Марина објаснува какво е чувството да живее со нови рожници. Најголема радост во нејзиното секојдневие и’ е внучката Марија.
„Малата има 2 години и 4 месеци. Мислам дека сум одлична баба, ја разгалувам, но во некои нормални граници. Мора да има ред. Таа е светлоста во нашите животи“, нескромна е Марина, која летово ќе го прослави својот 57-ми роденден.
Кога ќе се наврати на минатото се сеќава на моментите во кои знаела и да се повлече и да плаче, но како што вели, без поддршката од семејството не би можела да успее.
За Марина, донирањето органи е врвот на хуманоста и смета дека на оваа тема треба уште погласно да се зборува за да се зголеми свеста кај луѓето.
„Нормално никому не му посакувам лошо, но ако веќе дојде до смртен случај, таа личност на некој начин продолжува да живее ако со нејзините органи им се помогне на оние на кои тоа им е потребно“, заклучува Марина.
„Исто би размислувала дури и да не го поминев ваквиот пат. Медицината оди напред и треба да им се помогне на што повеќе луѓе“, апелира Марина.
Вања Мицевска
